Pankreas Kanseri
Midenin altının arka kısmında bulunan uzunluğu 13-15 cm arasında olan pankreas, sindirime yardımcı olan enzimleri serbest bırakarak kan şekerini yönetmeye yardımcı olan hormonlar üretir.
Pankreas üç bölüme ayrılmıştır. Bunlar;
- Pankreasın başı olarak adlandırılan büyük yuvarlak bir bölüm,
- Vücut olarak bilinen orta kısım,
- Dar uç, kuyruktur.
Pankreas kanalı adı verilen bir tüp, pankreası ince bağırsağın (duodenum) ikinci kısmına bağlar. Ortak safra kanalı adı verilen başka bir tüp, pankreatik kanalla birleşir ve karaciğer ve safra kesesini duodenuma bağlar. Ortak safra kanalı, vücudun yağları sindirmesine yardımcı olan bir madde olan safrayı taşır. Pankreas bir arada iki bez gibi davranır – sindirime yardımcı olan bir bez (ekzokrin) ve kandaki şeker miktarını kontrol etmek için bir bez (endokrin) olarak işlev görür.
Pankreas kanseri, pankreasın bir kısmında malign hücreler geliştiğinde ortaya çıkar. Bu, pankreasın ekzokrin veya endokrin fonksiyonları da dahil olmak üzere nasıl çalıştığını etkileyebilir. Pankreas kanserinin yaklaşık %70’i pankreasın kafasında bulunurken, %20’sinde tümör pankreas gövdesinde ve %5 ila %10’unda ise kuyruğunda bulunur.
Pankreas kanseri ayrıca yakındaki lenf düğümlerine (bağışıklık sisteminin bir parçası), kan damarlarına veya sinirlere yayılabilir. Kanser hücreleri kan dolaşımından karaciğer gibi vücudun diğer bölgelerine geçebilir.
Pankreasta iki ana tip tümör görülür:
Ekzokrin tümörler
Bunlar pankreas tümörlerinin %95’inden fazlasını oluşturur. Adenokarsinom adı verilen en yaygın tip, pankreas kanalının astarında başlar. Daha az yaygın tipler arasında adenoskuamöz karsinomlar ve farklılaşmamış karsinomlar bulunur. Kanserin adı, ilgili hücrelerin türünden alınır.
Pankreas nöroendokrin tümörleri (NET’ler)
Pankreas tümörlerinin yaklaşık % 5’i pankreatik NET’lerdir. Bunlar kan şekeri seviyelerini kontrol etmek için hormon üreten endokrin hücrelerde başlar.
Pankreas kanserinde risk faktörleri nelerdir?
Bilimsel araştırmalar, belirli risk faktörleri olan kişilerde pankreas kanseri görülme olasılığının diğerlerinden daha yüksek olduğunu göstermiştir.
Risk faktörleri şunları içerir:
- Sigara kullananlar
- İleri yaş grupları
- Tip 2 diyabet
- Obezite
- Pankreatit (pankreasın uzun süreli iltihabı)
- İntradüktal papiller müsinöz neoplazmlar (IPMN’ler) olarak bilinen pankreas kanalındaki belirli kist tipleri
- Çok fazla alkol kullanmak
- Ailede kanser öyküsü, kalıtsal koşullar
Aşağıdaki durumlarda ise pankreas kanseri riskinizi azaltabilirsiniz:
Sigara içmeyi bırakın: İlaçlar ve nikotin replasman tedavisi dahil olmak üzere durmanıza yardımcı olacak stratejiler hakkında doktorunuzla konuşun. Eğer sigara içmiyorsanız kesinlikle başlamayın.
Kilo kontrolü: Sağlıklı bir kilodaysanız, onu korumak için çalışın. Kilo vermeniz gerekiyorsa küçük hedeflerle ilerleyin (Haftada 1 ila 2 kilo- 0,5 ila 1 kilogram) Günlük egzersizinizi ihmal etmeyin.
Sağlıklı bir diyet seçin: Renkli meyve ve sebzelerle ve kepekli tahıllarla dolu bir diyet, kanser riskinizi azaltmaya yardımcı olabilir.
Pankreas kanseri belirtileri nelerdir?
Pankreas kanseri belirtileri ve semptomları genellikle hastalık ilerleyene kadar ortaya çıkmaz. Belirtiler şunları içerebilir:
- Sırtınıza yayılan karın ağrısı
- İştahsızlık veya istenmeyen kilo kaybı
- Cildinizin ve gözlerinizin beyazlarının sararması (sarılık)
- Dışkıdaki değişiklikler
- Koyu renkli idrar
- Kaşınan cilt
- Kontrol edilmesi zorlaşan yeni diyabet veya mevcut diyabet tanısı
- Kan pıhtıları
- Yorgunluk hissi
- Hazımsızlık (mide ekşimesi)
Bazı pankreas NET’leri aşırı hormon ürettiğinden, aşağıdaki gibi semptomlar da görülebilir:
- Kanda çok fazla şeker (hiperglisemi)
- Kan şekerinde bir düşüş (hipoglisemi)
- Bulanık görme
- Aşırı susuzluk
- İdrara sık çıkma
Yukarıda listelenen belirtiler mutlaka kanser olduğunuz anlamına gelmese de bu semptomlardan bir veya daha fazlasını yaşıyorsanız mutlaka doktorunuzu başvurmalısınız.
Pankreas kanseri teşhisi
Erken evrelerde pankreas kanseri tespit etmek zordur. Bunun nedeni, sağlık hizmeti sağlayıcılarının rutin bir muayenede pankreas hissedememesidir.
Pankreas kanserine sahip olduğunuzu doğrulamak ve hangi kanserin hangi tipte ve ne kadar ilerlediğini öğrenebilmek için çeşitli testler uygulanır. Sonuçlar pankreas tedavisi hakkındaki kararların doğru şekilde yönlendirilmesini sağlar.
Pankreas kanseri BT taraması yani bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme (MRI) veya endoskopik ultrason (EUS) gibi bir görüntüleme çalışmasında görülebilir. Bu uygulamaların ardından kesin tanı için tümör dokusunun örneği alınır.
Pankreas kanseri nasıl tedavi edilir?
Pankreas kanserinin tedavisi; tümörün bulunduğu yer, hangi aşamada olduğu, ne kadar sağlıklı olduğunuz ve kanserin pankreasın ötesine yayılıp yayılmadığı da dahil olmak üzere belirli etkenlere bağlıdır.
Pankreas tümörü için olası tedaviler arasında cerrahi olarak çıkarılması, kemoterapi, radyoterapi ve ilaç tedavisidir. Ancak pankreas kanseri olan kişilerde cerrahi yöntemin mümkün olabilmesi için öncelikle kanserin hangi evrede olduğu bilinmelidir. Pankreas kanseri tanısı konulan kişilerde, pankreasın tamamen cerrahi olarak çıkarılması için genellikle geç kalınır..
Pankreas kanserini tedavi etmenin farklı yolları şu şekildedir:
- Pankreasın kanserli kısmının cerrahi olarak çıkarılması (rezeksiyon). Pankreasın yakınındaki lenf düğümleri de çıkarılabilir. Pankreasın veya pankreasın bir kısmının çıkarılması ameliyatına pankreatektomi denir.
- Kanser hücrelerini öldürmek için radyoterapi uygulanabilir. Radyasyon tedavisi kanser hücrelerini yok etmek için X ışınları ve protonlar gibi kaynaklardan elde edilen yüksek enerjili ışınları kullanır. Öte yandan ileri evre pankreas kanseri olan bazı hastalar için bir tedavi seçeneği olabilecek proton radyoterapisi de uygulanabilir.
- Kemoterapi tedavi yöntemiyle kanser hücrelerini öldüren ilaçlar kullanılabilir. Net bir tedavi sağlanamasa da, kemoterapi uygulamasıyla pankreastaki tümör büyümesi durdurulabilir ve hastanın hayatta kalma süresi uzatılabilir.
- Bunlarla birlikte tedavinin yan etkileri önlemek veya azaltmak için destekleyici veya palyatif bakım adı verilen bakım türü de uygulanabilir. Bu bakım türü pankreas kanseri için, sindiriminizi iyileştirmenin ve diyabeti kontrol etmenin yollarını da içerebilir.
Genellikle erken tanı konulamayan pankreas kanseri, yakındaki lenf düğümlerine, daha sonra karaciğere, peritona (karın boşluğunun astarı) ve akciğerlere metastaz yapma yani yayılma eğilimindedir.
Pankreas kanseri tedavisine dair anahtar noktalar
- Erken evre kanser için, tümörün cerrahi olarak çıkarılması (rezeksiyon) en iyi potansiyel sonucu sunar. Bu, pankreas kanseri olan az sayıda hasta için bir seçenektir.
- Kemoterapi ve / veya radyasyon tedavisi cerrahi yöntemle birlikte kullanılabilir. Bu tedaviler ameliyattan önce yapılırsa neoadjuvan tedavi ve ameliyattan sonra adjuvan tedavi olarak bilinir. Radyasyon tedavisi ameliyatla birlikte kullanılabilir. Bu, ameliyattan önce yapılırsa neoadjuvan tedavi ve ameliyattan sonra adjuvan tedavi olarak bilinir .
- Total pankreatektomide safra kesesi, ortak safra kanalı, midenin bir kısmı ve ince bağırsak ve yakındaki lenf düğümleri ile birlikte tüm pankreas ve dalak çıkarılır.
- Doktorunuz kanserin yayıldığını veya tümörü kaldıramadığını tespit ederse, bunun yerine pankreas kanseri semptomlarını hafifletmek için ameliyat kararı alabilir.
- Pankreas kanseri için en yaygın cerrahi Whipple prosedürüdür. Whipple ile safra kesesi ve pankreas, ince bağırsak (duodenum), ortak safra kanalı ve midenin parçaları çıkarılır. Tam iyileşme 8-12 hafta sürebilir.
- Distal pankreatektomi bazen pankreasın kuyruğunda veya vücudunda bulunan pankreas kanserini tedavi etmek için kullanılır. Bazen de pankreasın kuyruğunda veya vücudunda bulunan pankreas kanserini tedavi etmek için kullanılır.
- Pankreas kanseri cerrahisi açık cerrahi, laparoskopik cerrahi veya robot destekli cerrahi ile yapılabilir. Doktorunuz tedavi seçeneklerini seçenekleri sizlere detaylı şekilde aktaracaktır.
- Pankreasın bir kısmı veya tamamı çıkarıldıktan sonra, yağ ve proteini sindirmek için pankreas enzimleri almanız veya diyabet tedavisi için insülin enjeksiyonları yapmanız gerekebilir.
